sfeerbeeld digitale transformatie

Digitale transformatie

Een van de bekendste en misschien wel meest ingrijpende veranderingen is de overgang van de industriële revolutie naar het digitale tijdperk. Aan het eind van de 20ste eeuw waren bedrijven druk in de weer met het digitaal beschikbaar maken van informatie en bedrijfsprocessen. Door de jaren heen zijn veel voorkomende bedrijfsoplossingen en -processen veranderd om beter aan te sluiten op de steeds digitaler wordende wereld. Bij elke verandering en innovatie ging het verandertempo omhoog.

Tegenwoordig gaan veranderingen zo snel dat het enige constante verandering zelf is. Het huidige bedrijfsklimaat, de klantvraag en de klantreis veranderen razendsnel. Kennis is snel verouderd, verdienmodellen zijn snel achterhaald en nieuwe business modellen komen tot leven. De markt, maatschappij en bedrijfsvoering zijn continu in beweging en organisaties moeten meebewegen om hun bestaansrecht te behouden. Wendbaarheid en aanpassingsvermogen worden een steeds hardere eis. Inmiddels merken ook de marktleiders de verschuivingen in de markt en maatschappij: Klanten zijn steeds minder loyaal en gaan op zoek naar goedkopere, snellere of duurzamere alternatieven.

In dit artikel lees je:

  • Wat is digitale transformatie?
  • Digitale transformatie voorbeelden
  • Digitale transformatie strategie
  • Digitale transformatie bedrijven
  • Meer weten of leren over digitale transformatie?

Toch blijkt uit onderzoek in opdracht van KPN dat de digitale transformatie onder Nederlandse bedrijven niet snel genoeg gaat, waardoor bedrijven klanten en omzet mislopen. Bedrijven zien dat verandering noodzakelijk is, maar weten niet hoe ze digitale transformatie in gang moeten zetten en hoe technologie hierbij kan helpen. Dit maakt het lastig om waardevolle concepten en ideeën te bedenken. Interne weerstand tegen vernieuwing maakt het creëren van draagvlak en meekrijgen van de organisatie lastig. Er ontstaat veel frustratie over bepaalde processen, oplossingen en ideeën komen niet van de grond en projecten blijven in cirkels draaien.

Hoe blijf je relevant in een snel veranderende wereld die elke dag een stukje digitaler wordt? Wil je onderscheidend zijn en blijven dan moet je meerwaarde toevoegen aan klantcontact, klantbeleving, klantbinding en producten of diensten. De klantreis van morgen dient centraal te staan. En dat is precies waar digitale transformatie om draait.

Wat is digitale transformatie?

Digitale transformatie draait om het creëren van een wendbare en toekomstbestendige organisatie, waarbij de eindgebruiker – klant én medewerker – centraal staat. Het is een continu proces van business innovatie, sociale innovatie en technologische innovatie. Technologie en digitalisering zijn slechts een onderdeel van het proces en niet een doel op zich.

Digitale transformatie is niet hetzelfde als digitaliseren. Digitaliseren draait om het digitaal beschikbaar maken van (papieren) informatie en bedrijfsprocessen. Digitale opslag van informatie maakt het mogelijk verbanden te leggen tussen gegevens, klantdata te verrijken en informatie te vergelijken. Door gebruik te maken van deze digitale mogelijkheden kan de organisatie zich volledig richten op de klant en effectiever inspelen op veranderingen. Je kunt digitalisering daarom zien als onderdeel van digitale transformatie.

Digitale transformatie is een verandering waardoor de eindgebruiker tijdens de gehele customer journey 100% centraal wordt gesteld. Bij Netvlies zien we deze verandering als volgt:

  • een continu proces om met de inzet van digitale middelen de bedrijfsvoering doorlopend te innoveren;
  • op basis van trends en ontwikkelingen die wenselijk, haalbaar en toepasbaar zijn;
  • om zo aan te sluiten op de klantreis van morgen, een betere versie van zichzelf te worden en relevant te zijn en blijven voor de omgeving.

Je dient meerwaarde toe te voegen aan klantcontact, klantbeleving, klantbinding en producten of diensten door te innoveren vanuit business, mens en technologie. Een randvoorwaarde voor een succesvolle transformatie is dat deze plaatsvindt op het snijvlak van bedrijfsinnovatie en sociale en technologische innovatie. De transformatie moet wenselijk, haalbaar en rendabel zijn. Betrokkenheid, eigenaarschap, strategische fit in de organisatie en focus op de eindgebruiker zijn essentieel.

Desirability en sociale innovatie

Een veelgemaakte fout is starten vanuit technologie. Innoveren om te innoveren. Onderzoek eerst het ‘waarom’ in plaats van meteen aan de slag te gaan met het ‘hoe’. Identificeer eerst de echte problemen, behoeften en wensen van je klanten en medewerkers. Dit vormt de basis voor digitale en niet-digitale oplossingen. Stel jezelf vervolgens vragen als: Is innovatie wenselijk voor de doelgroep? Staat de doelgroep open voor deze innovatie en zullen zij het adopteren (en met welke voorwaarden)?

Betrek je doelgroep en organisatie intensief. Bedenk innovaties door middel van co-creatie met interne specialisten en eindgebruikers en toets deze altijd en zoveel mogelijk bij de doelgroep. Digitale transformatie vraagt om een andere manier van denken en doen. Sociale innovatie en aandacht voor medewerkers zijn misschien wel de belangrijkste onderdelen van een transformatie. Biedt voldoende ruimte aan sociale innovatie en investeer er voldoende tijd in. Alleen op deze manier kun je een duurzame gedragsverandering op elk niveau binnen de organisatie realiseren.

Sociale innovatie en cultuurverandering

In 2012 hebben we bij Netvlies zelf een cultuuromslag gemaakt naar een platte organisatie zonder managers. Tot 2012 hadden we managers in allerlei soorten en maten: projectmanagers, accountmanagers, teammanagers en – niet te vergeten – een directie om het middenmanagement te managen. Klanten hadden weinig contact met hun projectteam, er zat immers een manager tussen. Onze interne specialisten hadden weinig inspraak in projecten waarop ze werden ingepland en het aantal uren dat hiervoor beschikbaar was. Dat kwam hun betrokkenheid en intrinsieke motivatie niet ten goede.

Daarom hebben we het roer omgegooid en zijn we gaan werken aan een nieuw organisatiemodel waarin de managementlagen zijn verdwenen en we samenwerken in een zelfsturende platte organisatie. Dat betekent: jezelf inschrijven op projecten, je persoonlijke doelen bepalen en je eigen jaarplan maken. Er is ruimte voor diversiteit, eigenheid, ondernemerschap en zelfontplooiing. Onze specialisten hebben zelf de regie om hun eigen pad vorm te geven. Hierbij worden ze geholpen door onze inhouse talentcoach. Netvlies is zo veranderd in een creatieve en innovatieve mensenorganisatie.

>> Lees meer over de voordelen van werken zonder managers.

Regelmatig inspireren en activeren we organisaties met workshops en presentaties om aan de slag te gaan met sociale innovatie, zelfsturing en zelforganisatie. Daarnaast helpen we met het opstellen en implementeren van employer branding strategieën en oplossen van complexe recruitment vraagstukken. Zo hielpen we de dienst Marketing & Communicatie van Fontys Hogescholen met de volgende stappen in zelfsturing en zelforganisatie, inspireerden we de Efteling om aan de slag te gaan met sociale innovatie en ontwikkelden we een recruitment strategie voor Iv-Groep middels een design sprint.

Viability en business innovatie

Hoe innovatief of creatief een idee ook oogt, het moet wel levensvatbaar zijn. Het moet onderaan de streep voldoende meerwaarde opleveren, voor zowel business als eindgebruiker, om succesvol te investeren. Onderzoek daarom vooraf of het idee voldoende aansluit op de markt en of kosten en baten tegen elkaar opwegen.

Feasibility en technologische innovatie

Het idee moet zowel op technische als organisatorisch vlak haalbaar zijn. Beschik je over de juiste kennis en voldoende mankracht, budget en systemen om het idee te realiseren? Houd daarnaast een technisch onderzoek. Is het technisch haalbaar met huidige en toekomstige technologie? Hoe werkt die technologie, welke toekomst heeft deze en op welke manier is deze benaderbaar?

Digitale transformatie draait om het creëren van een wendbare en toekomstbestendige organisatie, waarbij de eindgebruiker – klant én medewerker – centraal staat. Het is een continu proces van business innovatie, sociale innovatie en technologische innovatie.

Digitale transformatie voorbeelden

Wat gebeurt er als je niet digitaal transformeert? Kijk maar naar Kodak, ooit marktleider in film en fotografie. Lange tijd kon het bedrijfsmodel niet stuk: ze leverde de benodigde apparaat én films. Kodak maakte wel digitale camera’s, maar kon niet winnen van concurrenten Nikon en Canon. Ze bleven te lang leunen op producten en diensten uit het vorige film en fotografie tijdperk, zoals fotorollen en fotopapier, pakten innovaties onhandig aan en startten te laat met innoveren. Hierdoor ging het bedrijf in 2012 min of meer failliet.

Videoland besloot daarentegen wél tijdig in te spelen op de veranderende markt. In de vorige eeuw richtte Videoland zich, met fysieke winkels, voornamelijk op het uitlenen van computerspellen en dvd’s. De komst van internet en video on demand bracht het bestaansrecht in gevaar. Daarom startte Videoland in 2013 zelf met video on demand en later, net als Netflix, met onbeperkt films en series tegen een vast bedrag per maand. Om de concurrentie voor te blijven ontwikkelde Videoland eigen films en series, is een aantal televisieprogramma’s via Videoland eerder te bekijken dan op televisie zelf en kun je hele seizoenen van net uitgezonden televisieprogramma’s terugkijken. Met succes. RTL, eigenaar van Videoland, maakte onlangs bekend dat het klantenbestand van Videoland in het eerste kwartaal van 2018 met 40% groeide.

Een ander mooi voorbeeld van tijdig inspelen op verandering is Wehkamp, dat ooit begon als postorderbedrijf. Klantbestelling kwamen per post binnen naar aanleiding van advertenties in damesbladen. Inmiddels is Wehkamp een online warenhuis met een breed assortiment, online bestelmogelijkheden en snelle levertijden. Als zij deze transformatie niet hadden gemaakt, hadden ze vandaag de dag niet meer bestaan. Het oude business model sluit niet meer aan op de klantreis van hun doelgroepen. Wehkamp zou de binding met hun klanten kwijtraken, waardoor klanten overstappen naar concurrenten.

>> Bekijk meer voorbeelden van digitale transformatie.

digitale transformatie business canvas model

Digitale transformatie strategie

Start je digitale transformatie strategie vanuit de business strategie. Gebruik hiervoor modellen als BHAG, Ashridge model of het Business Model Canvas. Breng je business model met daarbij de toekomstvisie en klantreis van morgen in kaart. Welke relevante trends en ontwikkelingen hebben invloed op de organisatie? Waar liggen nog kansen? Op welke momenten binnen de klantreis – zogenoemde touchpoints – komt de klant in aanraking met jouw organisatie of merk? Welke onvervulde behoeften zijn er? Hoe kun je het de doelgroep makkelijker maken om in contact te komen met de organisatie?

Bedenk vervolgens hoe je hier met nieuwe proposities, kanalen, middelen of zelfs businessmodellen op in kunt spelen. Toets de uitkomsten en plannen bij je eigen medewerkers en stakeholders (interne validatie) en klanten (externe validatie). Je digitale transformatie strategie moet immers meerwaarde creëren voor de eindgebruiker, levensvatbaar zijn en technisch haalbaar zijn. Daarom toets je de strategie op desirability, viability en feasibility voor je start met de realisatie. Nieuwe inzichten die je hieruit krijgt gebruik je om je plannen aan te scherpen. Hiermee is het strategische startpunt vastgesteld.

Soms kan het lastig zijn om concepten en ideeën helder te krijgen. Of om überhaupt nieuwe innovaties te bedenken en hier draagvlak voor te krijgen. Dit leidt tot frustraties over bepaalde processen. Oplossingen en ideeën komen niet van de grond en projecten blijven in cirkels draaien, waardoor er geen transformatie plaats vindt. Door Design Sprints in te zetten als innovatiemethode voorkom je dit. Een Design Sprint is de perfecte methode om concepten en ideeën te toetsen op wenselijkheid, haalbaarheid en rendabiliteit. In één week zet je, op basis van co-creatie met je collega’s, een complex vraagstuk om naar een prototype. Dit test je direct bij de doelgroep. Op basis daarvan scherp je je concept waar nodig aan. Zo weet je voor je tijd, geld en middelen investeert of een concept wenselijk, haalbaar en rendabel is, hoe de doelgroep erop gaat reageren en wat ervoor nodig is om het te concept te realiseren. Het is als het ware een shortcut om supersnel te kunnen leren en bijsturen. En dat is een absolute basisvoorwaarde voor een succesvolle transformatie.

Alle concepten en initiatieven zijn helder. Nu is het zaak deze, op basis van business value, vast te leggen in een roadmap. Bepaal welke plannen het meest urgent zijn en als eerst geïmplementeerd worden worden. Dit doe je door business value toe te kennen en te kijken naar de impact op de eindgebruiker en organisatie. Een roadmap zorgt voor houvast en overzichtelijke stappen. Het helpt je om de aanpak goed uit te leggen. Houd klanten en medewerkers proactief op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen. Uitleg en begrip voor het wat, hoe en waarom zijn essentieel om draagvlak te creëren. De roadmap helpt ook om de aanpak, het proces en onderliggende projecten te monitoren op voortgang en impact en, indien nodig, tijdig bij te sturen. Want digitale transformatie is een continu proces dat je bijstuurt op basis van trends, ontwikkelingen en de klantreis.

>> Lees hier de ervaring van de Kamer van Koophandel en waarom ze Design Sprints als nieuwe standaard methodiek omarmen.

Digitale transformatie bedrijven

Het is inmiddels wel duidelijk: wil je bestaansrecht behouden, dan zul je moeten transformeren. Het ‘waarom’ en ‘hoe’ verschilt echter per branche. Door digitalisering stellen burgers andere wensen en eisen aan de overheid. Bijvoorbeeld als het gaat om digitale kanalen om zaken te regelen en op te zoeken. Informatie moet eenvoudig toegankelijk zijn. Anderzijds willen burgers eigenaarschap over eigen persoonlijke gegevens en data. Dit eigenaarschap verwacht men ook binnen de zorg en financiële dienstverlening.

In de zorgsector is er behoefte aan een transformatie naar een data-gedreven aanpak om betere en efficiëntere zorg te verlenen. In de financiële sector is al vooral aandacht besteed aan initiatieven om de boel draaiende te houden en te voldoen aan wet- en regelgeving. Hierdoor liggen er nog veel kansen om de concurrentie voor te blijven door het creëren van meerwaarde.

Voor een succesvolle transformatie dient jouw organisatie in te spelen op marktspecifieke ontwikkelingen. Benieuwd hoe je een succesvolle digitale transformatie realiseert in jouw branche? Lees meer over:

Wil je je verder verdiepen in digitale transformatie? Of wil je aan de slag met digitale transformatie, maar weet je niet waar te beginnen? Lees dan onderstaande blogs, whitepapers en boeken of volg een van onze opleidingen:

Blijf op de hoogte

Op de hoogte blijven van alle ontwikkelen rondom digitale transformatie? Meld je aan en ontvang de nieuwste blogs, cases en tips direct in je mailbox.