Waarom automatisch testen essentieel is voor je webapplicatie

Wat is automatisch testen?

Simpel gezegd is automatisch testen niets anders dan het automatisch – door een computer – laten uitvoeren en controleren van scenario’s. Deze scenario’s worden zo geschreven dat ze begrijpelijk zijn voor iedereen – met én zonder technische kennis – en in gecodeerde tests kunnen worden opgenomen. Bij iedere aanpassing (bijv. een bugfix of een nieuwe feature) worden –  voordat de developer zijn werk definitief doorvoert – deze tests automatisch afgetrapt. Zo is de developer zeker dat er geen bestaande tests zijn omgevallen door zijn nieuwe wijzigingen.

Waarom automatisch testen?

Elke webapplicatie en webshop heeft per definitie een bepaalde mate van complexiteit. Als je iets aanpast, bijvoorbeeld in een kritieke berekening, een koppeling met een extern systeem of een formulier, kan er iets misgaan waardoor een onderdeel – mogelijk zelfs een hele andere functionaliteit dan je aan het bouwen bent – niet meer helemaal goed functioneert. Als team testen we ons werk natuurlijk goed en we houden rekening met de meest uiteenlopende scenario’s, maar het is onmogelijk of in ieder geval niet haalbaar voor een mens om bij iedere aanpassing alle mogelijke scenario’s handmatig na te lopen.

Doorlopend automatisch testen is dus nodig om ook na livegang en ingebruikname van de webapplicatie een hoge mate van kwaliteit te kunnen garanderen. Met op korte termijn investeren in tests bespaar je op de lange termijn veel kosten ten opzichte van handmatig testen en reparaties achteraf. In onze ogen is het hoofddoel van automatisch testen niet het besparen van kosten, maar het garanderen van een hoge mate van stabiliteit en het voorkomen van ergernis: niet alleen bij de eindgebruikers, maar ook bij onze opdrachtgevers én bij onszelf.

Bij een webshop beginnen we bijvoorbeeld standaard met het testen van de complete happy flow. Ofwel: het volledige proces vanaf het moment dat de klant op de website komt, waarbij alles gaat zoals het is bedoeld: producten bekijken, producten toevoegen aan het winkelmandje, naar de kassa gaan en succesvol afrekenen. Maar we kunnen ook testen op fouten in het bestelproces en op foutmeldingen. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als het afleveringsadres onjuist is ingevuld of als een bank een betalingsopdracht niet goedkeurt?

Voordelen van automatisch testen

Automatisch testen heeft onder meer de volgende voordelen:

• Bij iedere aanpassing worden alle bestaande tests afgetrapt;
• Je kunt allerlei zaken testen die handmatig niet of niet goed kunnen worden getest;
• Automatisch testen kan 24/7, dus óók ’s nachts, in het weekend en op feestdagen;
• Automatische tests kunnen letterlijk in enkele minuten een aantal scenario’s uitvoeren die handmatig dagen werk zouden kosten;
• Automatische tests zijn vele malen nauwkeuriger dan handmatig uitgevoerde;
• Tests leggen de intentie of business rules expliciet vast, zodat zelfs een developer met minder domeinkennis kan zien wat de code hoort te doen als een test faalt.

Denk maar eens aan financiële berekeningen met meerdere scenario’s en variabelen, zoals een kortingsactie in een webshop. Je moet daarbij rekening houden met allerlei mogelijke scenario’s. Bijvoorbeeld:

• De kortingsactie heeft alleen betrekking op een bepaalde productgroep;
• De korting is een % of een X-bedrag;
• Naarmate je meer producten bestelt, loopt de korting op;
• Combineert de klant bepaalde producten, dan wordt de korting hoger;
• Boven een bepaalde bestelwaarde vervallen de bestel- of verzendkosten.

Als dit soort foutgevoelige scenario’s – waarbij rekening moet worden gehouden met talloze combinaties – handmatig worden getest, gaat het al snel mis. Het is en blijft immers ‘mensenwerk’. Wordt een scenario, bijvoorbeeld een combinatiekorting, over het hoofd gezien, dan levert dat al snel klachten, boze klanten en omzetverlies op.

De kosten verdienen zich altijd terug

In het verleden zagen we regelmatig dat klanten de meerwaarde van automatisch testen onderschatten. Zeker als het als optie in de offerte stond, werd de post ‘automatisch testen’ best vaak geschrapt. En ja, natuurlijk liggen de kosten in het begin wat hoger en kost een serviceticket of nieuwe feature meer tijd als er tests voor worden geschreven, maar je verdient de investering echt terug. Denk maar eens aan wat het kost als je webshop er een paar uur uit ligt of als de check-out niet werkt zoals het moet. Of de uren die in steeds opnieuw alles handmatig testen gaan zitten of een major upgrade die uitgevoerd moet worden op een ongeteste code base. 

Het goede nieuws is: we hebben de afgelopen jaren een aantal mooie standaardisatie slagen gemaakt. Hierdoor zijn de instapkosten voor het inrichten van automatisch testen – wat bij Netvlies altijd maatwerk is – aanzienlijk lager dan pakweg 3 jaar geleden.