Een wereldwijde lockdown ten gevolge van een gezondheidscrisis, hoe speel je in op de korte en lange termijn gevolgen?
Mensen worden verzocht om zoveel mogelijk thuis te blijven. Werknemers moeten abrupt op afstand leren werken. Processen komen stil te liggen of moeten anders worden georganiseerd. En, bij velen zal er organisatiebreed bezuinigd worden omdat omzet wegvalt. Het coronavirus COVID-19 heeft als Medusa een groot deel van onze maatschappij versteend. Hoewel het virus nu al direct economische schade heeft aangericht, zullen de enorme economische gevolgen pas in de komende maanden duidelijk worden. Een type crisis zoals deze is ongekend en nieuw voor ons allemaal. Wanneer keert het leven weer terug naar de ‘normale’ staat? Met welke risico’s moeten we rekening houden? Hoe zal de maatschappij zich gaan gedragen als gevolg van de crisis? Wat voor invloed hebben deze trends op organisaties? Hoe en wanneer speel je op deze veranderingen in?
Het is lastig om antwoorden te vinden op deze vragen wanneer er acuut branden geblust moeten worden. Alhoewel sommige bedrijven profiteren van de maatschappelijke veranderingen (bijv. supermarkten, maaltijdbezorging, home-fitness, digitale communicatietools), zijn veel organisaties door het stilvallen van (primaire) processen genoodzaakt om organisatiebreed te bezuinigen om de mogelijk nadelige economische gevolgen beter te kunnen weerstaan. Daarnaast ontstaat de tendens om de stekker uit lange termijn initiatieven te trekken indien deze vandaag geen directe waarde opleveren. In onzekere tijden is het ten eerste prioriteit om het hoofd boven water te houden.
Toch blijkt het extreem aantrekken van de broekriem vaak niet de beste strategie te zijn om een crisis door te komen. Harvard Business Review onderzoek wijst uit dat bedrijven die deze strategie hanteerden na de crisis van 2008 gemiddeld slechts 6% in sales en 4% in winstgevendheid groeiden. Daarentegen groeiden bedrijven met een progressieve strategie met respectievelijk 13% sales en 12% winst. Uiteraard hebben deze vooruitstrevende bedrijven ook moeten bezuinigen, maar hebben zij, ondanks dat, juist ook geïnvesteerd in het analyseren van marktcondities en het opzetten van nieuwe business proposities. Hun strategie bestond uit een gezonde balans tussen zowel defensieve als offensieve handelingen.
Vooruitstrevende bedrijven zien een crisis als een scherpe bocht in een racecircuit. Voor hen een geschikt moment om een inhaalmanoeuvre te maken. Om optimaal door een bocht te komen moet er op het juiste moment gedoseerd worden afgeremd, in het gat worden gedoken dat de concurrent open laat, zo scherp mogelijk richting de apex worden ingestuurd, om vervolgens met de juiste dosis grip weer vol gas te geven.
Never waste a good crisis.
Winston Churchill
Toch worden bedrijven en organisaties vaak nog onaangenaam verrast door een scherpe bocht. Ook nu in de ‘corona crisis bocht’ wordt er vaak op de rem getrapt. Om liquiditeitsproblemen te mijden worden er intensief kosten bespaard en investeringen uitgesteld. Hoewel dit tijdelijk cash vrijmaakt zorgt deze rijstijl ook voor flinke slijtage aan de organisatie haar remschijven. Vergelijkbare winstcijfers proberen te draaien met minder omzet en lagere kosten leidt tot een lagere kwaliteit van het aanbod, met daaropvolgend een daling in klanttevredenheid. Zodra een organisatie agressief gaat bezuinigen worden afdelingen, processen en initiatieven door een ‘kostenbesparende en risico averse’ lens bekeken. Elke handeling ligt onder een vergrootglas en er heerst een continue angst voor verdere bezuinigingen. Het gevolg kan tevens zijn dat er een teneergeslagen sfeer ontstaat. De organisatiecultuur wordt negatief beïnvloed en draagt op haar beurt niet bij aan een geoliede en krachtige motor als de organisatie straks weer moet opschalen. Elke organisatie heeft een andere motor, voorvleugel en spoiler. Gedoseerd remmen om goed door de bocht te komen is voor ieder bedrijf dus anders. Als richtlijn voor het remmen kun je de volgende suggesties meenemen in het maken van bezuinigingskeuzes.
Mens & Organisatie
Communiceer een heldere boodschap met werkwijzen die in lijn liggen met de richtlijnen van het RIVM. Zorg voor doorlopende digitale contactmomenten op een dag. De fysieke afstand tussen medewerkers moet overbrugd worden door drempelloze digitale communicatie. Creëer een norm en stimuleer elkaar om bij elkaar een vinger aan de pols te houden. Neem zorgen weg door transparant te zijn over de gesteldheid van de organisatie en de strategische keuzes die er worden gemaakt. Medewerkers zijn de motor van de organisatie. In tijden van onzekerheid zijn vertrouwen en saamhorigheid de juiste brandstof.
Waardeketen verbroedering
De verschillende vormen van lockdowns wereldwijd resulteren in de disrupties van waardeketens. Inventariseer hoe jouw keten de komende periode mogelijk beïnvloed kan worden (of al beïnvloed is). Overleg met vertegenwoordigers van elke schakel in je keten en zorg voor een hoge vorm van transparantie in doorlooptijden en voorraad. Maak heldere afspraken over onvoorziene scenario’s en bijbehorende herstelmaatregelen. Benader je leveranciers alsof het je klanten zijn. Bekijk of- en hoe je kosten kunt delen (bijv. het delen van opslagruimte). Ben flexibel richting partners en klanten over betalingsregelingen. De loyaliteit die je tijdens een crisis opbouwt kan als turbo functioneren zodra je de bocht weer uitkomt.
Sales activiteiten
Mocht je nog weinig schokken ervaren in je pipeline, anticipeer op mogelijke veranderingen in de uitgavenpatronen van je klanten. Hoe lang kun je op je financiële reserves door in verschillende gradaties van pessimistische scenario's? Vanaf welk scenario moeten er drastische maatregelen genomen worden? Zorg ervoor dat je niet overvallen wordt door het plots mislopen van meerdere deals of vele aanvragen voor uitstel van betaling. Houdt de marktvraag nauwlettend in de gaten en pols doorlopend wat er speelt bij jouw klanten. Ga het gesprek met hen aan. Wat hebben zij nu nodig? Waarvoor kun jij mogelijk een nieuwe oplossing creëren om een zorg weg te nemen?
Het speelveld wordt omgeploegd
Tijdens een crisis zullen veel organisaties een behoorlijke dreun te verwerken krijgen. De gevolgen van het coronavirus zullen in verscheidene sectoren het speelveld omploegen. Niet elke organisatie komt daar zonder schrammen van af. Tegelijkertijd zullen er ook tal van kansen ontstaan in deze nieuwe vruchtbare grond. Bedrijven die intensief bezuinigen zullen moeizaam op deze kansen in kunnen spelen. Iedere coureur moet door dezelfde bocht, maar niet elke coureur is in staat om de juiste racelijn te volgen. Wanneer een concurrent ruimte laat liggen in de bocht, dan is het voor jouw organisatie een perfecte kans om het gat in te duiken en een inhaalmanoeuvre uit te voeren.
Hoe ziet een inhaalmanoeuvre er uit in tijden van een gezondheidscrisis?
De vorige keer dat een coronavirus de wereld teisterde was tijdens de SARS uitbraak van 2003. Ook toen dook dit virus eerst op in China en leidde het tot de thuis quarantaine van miljoenen mensen. De adoptie van het online winkelen was destijds nog in opkomst. Toen mensen vervolgens massaal binnen moesten blijven werd het internet vaker als kanaal gebruikt voor de aanschaf van huishoudelijke producten. Dit was voor online retailers een uniek moment om een inhaalactie te maken op de fysieke Chinese detailhandel. Zo ook voor het toen nog jonge bedrijf Alibaba. Alibaba, vandaag de dag China’s grootste B2B marktplaats, werd in 1999 opgericht door Jack Ma. Begin 2002 draaide Alibaba voor het eerst in 3 jaar winst en waren er plannen om live te gaan met Taobao, een online marktplaats voor consumenten. Dat jaar zou het kantelpunt zijn voor Alibaba om bestaansrecht af te dwingen. Maar eind 2002 werd het bedrijf geconfronteerd met het nieuws van de SARS uitbraak in China (uitgeroepen tot pandemie in 2003). In het opvolgende jaar werd het virus ook geconstateerd bij een van de Alibaba medewerkers. Het gehele bedrijf moest in quarantaine precies één week voor de livegang van het nieuwe platform. In plaats van de livegang uitstellen besloot het team om vanuit huis overuren te draaien om de deadline te halen. Toen Taobao in mei 2003 live ging zat een groot deel van China in quarantaine. Zowel Alibaba als Taobao profiteerden hiervan. Beide platforms waren in staat om bedrijven en consumenten aan te trekken. Om acquisitie te bevorderen besloot Jack Ma nieuwe Taobao gebruikers kosteloos hun artikelen voor 3 jaar lang te laten verkopen via het platform. In 2006 passeerde Taobao eBay in marktaandeel en besloot de Amerikaanse online marktplaats te vertrekken uit China. Vandaag bedient Taobao 600 miljoen gebruikers en is Alibaba uitgegroeid tot een e-commerce gorilla.
Wees wendbaar en vooruitstrevend
Organisaties die sterk op kosten sturen en vroegtijdig investeren in kansen, verhogen de kans om succesvol uit een crisis te komen. Onderzoek van Bain & Company toont aan dat bedrijven die tijdens een crisis innoveren buiten hun core business harder groeien dan bedrijven die dat niet doen. Een bedrijf dat zich tijdens de crisis van 2008 enkel richtte op bezuinigen groeide na de crisis met een CAGR (Compound Annual Growth Rate) van slechts 1%, terwijl een progressief bedrijf groeide met 13%.
It is not the strongest of the species that survives, nor the most intelligent that survives. It is the one that is most adaptable to change.
Charles Darwin
Vooruitstrevende organisaties begrijpen dat bezuinigen cruciaal is om een crisis (krachtig) te overleven, maar zien ook dat investeren in groei essentieel is om er succesvol uit te komen. Deze bedrijven investeren tijdens een crisis in R&D en marketing omdat het een significante groei bevordert in sales zodra de crisis voorbij is (Harvard Business Review). Zij zitten bovenop de eindklant en weten precies wat hun doelgroep ervaart gedurende een onzekere periode. Daarnaast zetten zij de werknemer centraal en zorgen ze voor vertrouwen en transparantie. Een concurrent die dit niet doet, en zich dus alleen richt op bezuinigen, zal ruimte overlaten om ingehaald te worden en vervolgens stroef accelereren zodra de economie zich ontdoet van de corona crisis.
Kop omhoog, borst vooruit
De inval van het COVID-19 virus heeft ons allen overvallen. De ene organisatie zal er gemakkelijker mee om kunnen gaan dan de ander. Toch raken de gevolgen ons enorm, op werk en privé vlak. De zorgen en belemmeringen nemen we aan het eind van de dag mee naar bed en zijn er weer zodra de wekker ‘s ochtends gaat. Zorg dat je in je privéleven ook goed door de “corona bocht” komt. Reik niet alleen een helpende hand toe richting je leveranciers, maar ook naar je buurman of buurvrouw. Wat kun jij vandaag voor hen betekenen? Overbrug de fysieke afstand met je vrienden en familie door regelmatig te videobellen. Daag elkaar uit om gedeelde favoriete activiteiten digitaal te doen. Wees flexibel en zorgzaam om vandaag een stukje behapbaarder te maken voor jezelf en je omgeving. En natuurlijk, behoudt zicht op morgen, want ook in het privéleven moet je kunnen omschakelen zodra je straks weer in fysieke lijve bij je schoonmoeder op de koffie moet.
Speelt jouw organisatie al in op de gevolgen van COVID-19?
Netvlies is jouw digitale partner op het snijvlak van business, mens en technologie. Samen zorgen we dat binnen jouw organisatie op flexibele en klantgerichte wijze geëxperimenteerd wordt. We creëren nieuwe proposities, ontwikkelen strategische roadmaps en realiseren en implementeren de benodigde digitale oplossingen waarmee jouw organisatie de komende periode met vertrouwen kan trotseren. Ook onze organisatievorm en cultuur draagt bij aan het creëren van een wendbare organisatie. We delen graag onze kennis met jou.
Nieuwsgierig hoe onze aanpak jou kan helpen tijdens, en na, de corona crisis?
In onze Business Design Jam bepalen we hoe jouw organisatie in deze periode in kan spelen op de dag van morgen. Samen brengen we de kansen en bedreigingen in kaart. Deze Business Design Jam faciliteren wij, tegen een gereduceerd tarief, middels beknopte interactieve online sessies. In een compact en betrokken team geef je samen met twee Netvlies consultants invulling aan jullie vraagstuk. Neem voorsprong met Netvlies.